دریاچه ارومیه

دریاچه اُرومیه با نام سابق دریاچه رضاییه در شمال غربی ایران و در منطقهٔ آذربایجان واقع شده‌است. این دریاچه طبق آخرین تقسیمات کشوری، بین دو استان آذربایجان شرقی وغربی تقسیم شده‌است. دریاچهٔ ارومیه، بزرگ‌ترین دریاچهٔ داخلی ایران با وسعت۸۷۶ /۵۱ کیلومتر مربع است که حدود سه درصد مساحت کل کشور را دربر می‌گیرد. همچنین دومین دریاچهٔ آب‌شور دنیا است که عمدتاً از رودخانه‌های زرینه رود، سیمینه رود، تلخه رود، گادر، باراندوز، شهرچای، نازلو، زولا تغذیه می‌شود.

 از نکات جالب درباره‌ این جاذبه طبیعی این است که میزان نمک محلول در آب این دریاچه دو برابر اقیانوس‌ها است و به همین دلیل، هیچ ماهی و نرم‌تنی به جز گونه‌هایی از سخت‌پوستان در آن زندگی نمی‌کنند، آب آن هیچ‌وقت یخ نمی‌زند و شناگران نیز می‌توانند روی آن شناور بمانند. دریاچه ارومیه ۱۰۲ جزیره دارد که البته برخی از آنها مانند جزیره کاظم داشی این روزها به یک کوه تبدیل شده‌اند. مدتی است که ‌این دریاچه به دلیل پل میانگذر شهید کلانتری، احداث چاه‌های عمیق بسیار زیاد و غیرقانونی و ساخت سد روی رودخانه‌هایی که دریاچه را تغذیه می‌کردند در خطر خشکسالی شدید قرار دارد.

دریاچه پریشان

دریاچه فامور یا پریشان یکی از زیباترین و بزرگ‌ترین دریاچه‌های آب شیرین ایران و خاورمیانه است که در بخش جره و بالاده شهرستان کازرون در استان فارس قرار گرفته است. این دریاچه بین ۵۱ درجه و ۴۴ دقیقه و ۵۱ درجه و ۵۱ دقیقه طول شرقی و ۲۹ درجه و ۳۲ دقیقه و ۳۰ ثانیه عرض شمالی واقع شده‌است. مساحت آن ۴۳۰۰ هکتار و ارتفاع آن از سطح آب‌های آزاد ۸۲۰ متر است. حوزه آبریز آن ۵/۲۶۶ کیلومتر مربع است و بیشترین مساحت را در اردیبهشت ماه دارد. این دریاچه در کنوانسیون رامسر به عنوان تالاب بین‌المللی ثبت گردیده‌است و در تقسیم بندی مناطق جزء منطقه حفاظت شده محسوب می‌گردد.

دور تا دور این دریاچه را کوه احاطه کرده‌است فاصله دریاچه نسبت به کوه از طرف شمال حدوداً ۴ الی ۵ کیلومتر می‌باشد و از طرف جنوب حدوداً ۵۰۰ متر می‌باشد. فاصله دریا تا کوه (از طرف شمال) روستای مالکی(قلات نیلو دهپاگاه، هلک، پریشان)، روستای عرب فامور، روستای سی سخت و در قسمت شرق قلعه نارنجی، جروق و در جنوب قلعه نرگس زار و در غرب دریاچه روستای شهرنجان، زوالی و ایازآباد قرار دارند. این دریاچه از جمله اکوسیستمهای پایداری است که در اثر عوامل تکتونیک بوجود آمده میلیونها سال است که شرایط خود را حفظ نموده‌است و دارای ۴ گونه ماهی بومی به نام‌های ماهی زردک، ماهی سرخه، ماهی پرک و مار ماهی آب شیرین و همچنین چند گونه ماهی وارداتی نظیر ماهی کپور، ماهی فیتوفالک و آمورمی باشد که در سال ۱۳۶۸ به دریاچه وارده شده‌است. تنها کپور معمولی با شرایط تالاب سازش پیدا کرده و دوگونه دیگر مشکلات عدیده‌ای را در تالاب به وجود آورده‌اند. هر سال با آغاز فصل پاییز پرندگان زیادی از سیبری و کشورهای اسکاندیناوی به جمله زیستگاه‌ها و دریاچه‌های استان فارس مانند دریاچه پریشان کوچ می‌کنند و مناظر زیبایی را به وجود می‌آورند.این دریاچه بر اثر سوزاندن بخش بزرگی از نیزارهای اطرافش به علت عملیات راهسازی در معرض خطر است. در طی این آتش سوزی‌ها هزاران قطعه لاک پشت و پرنده مهاجر از بین رفته‌اند. همچنین بخش اعظم این دریاچه به علت خشکسالی های اخیر خشک شده است. کارشناسان بر این باورند که خشکسالی و برداشت بی‌رویه و غیر اصولی آب از مهمترین دلایل خشک شدن دریاچه پریشان می‌باشد.

دریاچه مهارلو

مهارلو در غرب دریاچه بختگان که امروز‌ کاملا خشک شده،‌ قرار گرفته است. نام این دریاچه، برگرفته از نام روستای مهارلو از توابع شهرستان سروستان استان فارس است که در نزدیکی آن قرار گرفته است. حداکثر عمق این دریاچه سه متر است و وسعت آن ۲۵ هزار هکتار بوده که بخش عمده‌ای از این دریاچه بر اثر خشکسالی سال ۱۳۸۷ خشک شده و تنها ۶۰۰ کیلومتر مربع آن باقی مانده است.

مهم‌ترین گونه پرنده این دریاچه فلامینگو است. البته به دلیل سرازیرشدن فاضلاب در این دریاچه آبزیانی که در آن زندگی می‌کنند در خطر نابودی قرار گرفته‌اند. آب دریاچه مهارلو شور است که توسط سه رودخانه نوبه‌اى خشک،حمزه، سروستان و همچنین روان آب‌هاى کوه‌هاى مجاور تامین می‌شود. از این دریاچه برای تهیه نمک صنایع استان فارس هم استفاده می‌شود. 

دریاچه شورمست

دریاچه شورمست، تنها دریاچه طبیعی شهرستان سواد‌کوه  واقع در استان مازندران است که وسعت آن ۱۵ هزار متر مربع و حداکثر عمق آن پنج متر است. این دریاچه در ۵/۵ کیلومتری شهرپل سفید واقع شده ‌است. دریاچه طبیعی شهرستان سوادکوه، در شش کیلومتری غرب شهر پل سفید و در ارتفاعات مشرف به این شهر در مجاورت روستای شورمست واقع شده ‌است.

منظره این دریاچه با جنگل اطراف آن که از درختان کهنسال و بلند قامت توسکا پوشیده شده، آن را به یکی از زیباترین اماکن موجود در شهرستان سوادکوه تبدیل ساخته ‌است. دریاچه شورمست به دلیل قرار گرفتن در شاهراه تهران شمال و وجود دو محور جاده آسفالته و راه آهن از موقعیت بسیار مناسبی برخوردار است.

دریاچه گهر

دریاچه گَهَر یک دریاچه کوهستانی در ایران است که در منطقه حفاظت شده اشترانکوه بین بخش زز و ماهروی الیگودرز و دورود در استان لرستان قرار دارد و سالانه حدود یکصد هزار نفر از آن دیدن می‌کنند. شما می‌توانید علاوه بر استفاده از آرامش این دریاچه ماهیگیری نیز کنید. این درحالی است که به دلیل نداشتن راه ماشین‌رو تا حد زیادی از خرابی و آلودگی به دست انسان به دور مانده ‌است.

ساحل این دریاچه به جز در ضلع غربی و شرقی که ساحلی ماسه‌ای دارد برای شنا مناسب است، اما در سایر نقاط دارای ساحلی صخره‌ای است که برای شنا مناسب نیست. در قسمت پایین دریاچه، جنگلی انبوه وجود دارد که در شرف نابودی است. در قسمت بالای آن نیز جنگلی انبوه وجود دارد که این جنگل هم در معرض خطر نابودی است. با حدود ۴۰ دقیقه پیاده‌روی می‌شود به دریاچه گَهَر دوم رسید. عمق آن کم است و ماهیان کف دریاچه را با کمی دقت می‌شود به خوبی دید. ماه‌های تیر و مرداد بهترین زمان سفر به این دریاچه ‌است.

میلیون‌ها سال از زمانی که کل کره زمین را آب فرا گرفته بود، می‌گذرد و سهم ایران از آن همه آب، داشتن بزرگترین دریاچه جهان و دومین دریاچه شور جهان شد. دریای مازندران، بزرگترین دریاچه جهان که بین ایران و جمهوری‌های استقلال یافته شوروی مشترک است و آنقدر بزرگ است که آن را دریا می‌نامند و دریاچه ارومیه که دومین دریاچه شور جهان است.

دریاچه مازندران

دریاچه ی مازندران که در حاشیه استانهای گلستان، مازندران و گیلان واقع شده است، دارای طولی درحدود ۱۰۳۰ تا ۱۲۰۰ کیلومتر و عرضی در حدود ۱۹۶ تا ۴۳۵ کیلومتر است.

دریاچه ی مازندران را به نام‌های دریای خزر، ورکانه، گرگان و دریای کاسپین نیز می‌شناسند.خزر نام قومی‌ است که به همراه دیگر اقوام بیابان‌گرد شمال قفقاز، در زمان ساسانیان، بارها و بارها به سرزمین ایران ‌تاختند و پس از حضور کوتاه مدت خود معمولاً به دست سپاه ساسانی از مرزهای ایران بیرون رانده می‌شدند. در هیچ یک از نوشته‌های مؤلفان شرقی و غربی دوران پیش از اسلام نامی از “خزر” بر دریای شمال ایران دیده نشده ‌است. در نوشته‌های مؤلفین اسلامی، این دریا در کنار نام‌های دیگر، خزر هم نامیده شده ‌است.

دریای گرگان یا دریای ورکانه نام این دریاچه بزرگ در عهد هخامنشیان و همچنین اشکانیان است، اما کاسپین از نام قوم کاسپی یا کاسی گرفته شده‌ که قبل از آریایی‌ها در کرانه‌های غربی تا جنوب غربی این دریا ساکن بوده‌اند و به تدریج تا کرانه‌های جنوبی آمدند.

حدود 130 رودخانه به این دریاچه می‌ریزند که بزرگ‌ترین آنها رود ولگا است که هر سال به طور میانگین ۲۴۱ کیلومترمربع آب را وارد دریاچه ی مازندران می‌کند.

این دریاچه دارای تنوع زیستی متفاوتی است که مهمترین آن ماهی‌های خاویاری است هرچند که به دلیل صیدهای غیرمجاز نسل ماهیان خاویاری ‌رو به انقراض است.

در ایران ۲۸ دریاچه طبیعی و ۹ دریاچه‌ که براثر ساخت سد شکل گرفته وجود دارد ؛ از این میان ۱۲ دریاچه جزء پرطرفدارترین دریاچه های طبیعی کشور  هستند. از جمله آنها:

1) دریاچه مازندران

2) دریاچه گهر

3) دریاچه شورمست

4) دریاچه مهارلو

5) دریاچه پریشان

6) دریاچه ارومیه

7) دریاچه زریوار

8) دریاچه اوان

9) دریاچه حوض

10) دریاچه ولشت

11) دریاچه نئور

12) دریاچه قله سبلان

البته همانطور که اشاره شد، در کنار اینها دریاچه های دیگری نیز در ایران وجود دارد که به نوبت به معرفی هریک خواهم پرداخت.